Her durumda kaygılı olmak nasıl bir duygudur?
Sürekli bir şekilde hissedilen endişe, negatif düşünceler, stres insan yaşamını nasıl etkiler?
Durup durup en kötü ihtimalleri düşünmek yetmezmiş gibi bir de bunlara inanmak aslında her insanın başına gelebilir fakat bu düşünceleri süreğen bir hale getirerek çizgiyi aşmak işleri biraz zorlaştıracaktır.
Anksiyete Nedir?
Anksiyete yani genelleştirilmiş adıyla Yaygın Anksiyete Bozukluğu (YAB) sürekli bir şekilde, gün içerisinde, yaşanılan her durumda hissedilen, somut bir rahatsızlığı olmadan kişinin duyduğu edişe, korku, kaygı bozukluğudur. Kaygıyı, endişeyi, stres durumlarını elbette ki herkes yaşayabilir. Yetişmeniz gereken bir toplantı vardır fakat yoğun bir trafiğe yakalanmanız sonucu strese maruz kalıp,kaygılanabilirsiniz. Kaygı her zaman kötü bir şey değildir. Stres altında dikkatinizi odaklamanıza ve motive olmanıza yardımcı olur. Örneğin üniversite sınavına gireceksiniz yaşadığınız stres sizin daha dikkatli olmanızı sağlayacağı için yararlı olabilir. Kimilerinde ise bu durum o kadar iç açıcı değildir. O kişiler için kaygı,kronikleşmiş bir bozukluğa dönüşmüştür. Sürekli negatif düşünüp, her durumun en kötü halini hayal etmeleri yaşam kalitelerininde bozulmasına neden olur.Bir takım olası problemlere karşı çözüm arayışı içine girerler. ‘Uçağa binmek istemiyorum, uçak düşebilir’ düşüncesinden hareketle uçağa binmeye yönelmezler. ‘Çocuğum dışarı çıkmasın, kaybolabilir,başına kötü bir şey gelebilir’ diye düşünüp aile ve çevre ilişkilerine zarar verebilirler. YAB her türlü sıkıntı,endişe,huzursuzluk durumudur.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu’nun Fiziksel Belirtileri
Korkmuş bir insan hayal edelim. Gözleri kocaman açılır, göz bebekleri büyür, alnı kırışır, gergindir, midesi bulanır, kalbi hızla çarpar ve derin derin nefes almaya başlar. Elleri terler ve titrer. Konsantrasyon bozukluğu, beynin durması hissi ve ayrıca uyku bozukluğu, kas ağrıları YAB’ın belirtileri arasındadır.
Aslında anksiyete vücudun yanlış alarmıdır. Bir gece arabanızın alarmı çalmaya başlar ve siz hırsız olduğundan şüphelenip, korkuya kapılırsınız.Halbuki baktığınızda kedi kuyruğunun arabaya değmiş olduğunu görürsünüz.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu’nun Duygusal Belirtileri
Felakete odaklanma, tedirgin ve gergin hissetme, her an tetikte hissetme ve her zaman en kötü olasılığı düşünmekten muzdariptirler ayrıca kaygının yarattığı durumdan kaynaklanan asabiyet(sinirlilik) vardır ve huzursuzdurlar.
Günlük hayatta karşılaşılan herşeyle ilgili kaygı duyuyor olmanın anksiyete olduğunu söylemiştik.
-Kaygı ısrarcıdır; gün içerisinde yaşanılan kaygılı durumların hiç geçmeyecekmiş gibi görünmesidir.
-Kaygı aşırıdır; diğer kişilerin aksine aynı durumu alışılandan daha fazla hissetme.
-Kaygı mantık dışıdır; kaygılanacak bir şey olmamasına rağmen kaygılanılabilmesidir.
Gariptir ki bu kişiler hissettiği kaygının mantık dışı ve aşırı olduğunu bilirler fakat durumun kontrolleri dışında olduğunu ifade ederler. YAB’nin hafif ve ileri seviyeleri vardır. Hafif seviyeli Yaygın Anskiyete Bozukluğuna sahip kişiler sosyal fonksiyonları yerine getirebilirler. İleri seviyeli Yaygın Anksiyete Bozukluğuna sahip kişiler ise sosyal günlük aktiviteleri bile yerine getiremezler.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalıklar anksiyete yol açabileceği gibi anksiyetede hastalıklara yol açar. YAB sosyal hayatı etkiler, kısıtlar. YAB’nin sebebi diğer bazı psikolojik rahatsızlıklar gibi bilinmemektedir fakat genlerin buna sebep olduğu düşünceside vardır (Aile bireylerinde görülme). Diğer bir yandan stresli ortamlarda yaşayan kişilerde anskiyete görülebilir. Daha çok stres eşittir yaygın anksiyete bozukluğu diyebiliriz. YAB ortaya çıktığında ise ciddiye alınmalıdır, kişi uzmana görünmelidir. Ailenin burada rolü ve desteği çok önemlidir. ‘Sen abartıyorsun, bir şeyin yok, kendi başına halledebilirsin’ demek onu çaresizliğe götürecektir. Ailenin yanında olması gerekir. Desteklemek, yapabileceğini göstermek, korkularının üzerine gidebileceğini anlatmak tedavilerde kullanılan yöntemlerdir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu tedavilerinde kimi zaman psikofarmakoloji kendi başına yetmez. Bilişsel davranışçı terapinin oldukça işe yaradığı gözlemlenmiştir. YAB’nin testi yoktur. Teşhis için profesyoneller sizin davranışlarınızdan yola çıkarak Anksiyete Bozukluğu tanısını koyabilir. Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı(DSM-5) kaygılı durumların 6 aydan fazla ve süreğen olması durumunda ve gösterilen belirtilerden en az üçünün olması durumunda anksiyete tanısı konulabileceğini ifade etmiştir. İlaç kullanımında benzodiazepinler adı verilen madde ile kaygı önlenebilir.
Elbette Yaygın Anksiyete Bozukluğu bir metin ile açıklanabilecek durum değildir. Ne olduğu, nasıl önlenebileceği konusunda az da olsa okurlarımızı aydınlatmak istedim. Umarım hiç bir zaman anksiyetenin bu boyutlarına sahip olmazsınız çünkü oldukça zor bir durumdur, yaşayan bilir.
Sağlıkla,mutlulukla kalın.