Mülakat Nedir? İki kişi veya bir kişi ile bir grup arasında sözlü bilgi
alışverişidir. Belirli bir amaç doğrultusunda yapılan yüzyüze
görüşmedir. Bu bilgi alışverişi her zaman olmasa da genellikle
planlanmıştır. İki tarafın da konuşma ve dinlemesini içerir.
Mülakat Yöntemleri Ve Türleri
Herhangi bir iş görüşmesi farklı şekillerde uygulanabilir. Görüşmeciler,
farklı görüşme yöntemlerini uygulayarak söz konusu pozisyon için en
uygun adayı belirlemeye çalışırlar. Görüşmenin çeşidine göre, görüşmenin
yapısı, sorulacak sorular ve ölçülmek istenen nitelikler ve
yetkinlikler farklılık gösterebilir. Altı farklı görüşme çeşidinden
bahsedebiliriz:
1.Birebir Görüşmeler
2.Panel Görüşmeler
3.Çalışma Arkadaşları Grubu
4.Sıralı Görüşmeler
5.Değerlendirme Merkezi
6.Telefon Görüşmeler
Birebir Görüşmeler
Yapılandırılmamış mülakat da denir.
En çok kullanılan, esnek ama sonuçları çok tartışılan bir yöntemdir.
Aday ile tüm görüşmeler bire bir olarak, yalnız yapılır. Bu yöntemde
subjektif değerlendirmelerin görüşmeyi etkilemesi kaçınılmazdır;
uygulanması halinde görüşme sürecinin çok iyi planlanması ve etkin bir
ön hazırlık yapılması şarttır. Birebir görüşmeler genellikle işveren
firmanın bir temsilcisi tarafından yürütülür. Bu görüşmelerin yapısı
önceden belirlenebileceği gibi, sohbet havasında da geçebilir. Amaç, söz
konusu pozisyon için uygunluk derecesinin belirlenmesidir. Bazı
firmalar, birebir görüşmeleri çok rahat ve sohbet havasında yürütmeyi
tercih eder. Bunun aday üzerinde rahatlatıcı etki yaptığına ve bilgi
alış verişini kolaylaştırdığı savunulur. Buna karşılık bazı firmalar
“stres görüşmesi” denilen ve adayın doğal tepkilerini ortaya çıkardığı
savunulan yöntemleri kullanmayı tercih eder. Birebir görüşmelerin en
büyük dezavantajı değerlendirmenin tek bir kişi tarafından yapılması ve
daha subjektif kararların verilmesine neden olmasıdır.
Bu tür görüşmelerde katılımcıya görüşmeyi yönlendirme imkanı
verilmiştir. Açık uçlu soruar sorulur. “Son işinizde hakkında neler
söyleyebilirsiniz?” vb.
Amaç, tartışmalarda alınmayacak bilgi, duygu ve davranışalr hakkında
bilgi almaktır. Bu görüşmeyi katılımcılar kontrol ettiğinden,
yapılandırılmış sorular sorular sorulmadığından katılımcıları birbirleri
ile karşılaştırmak zordur. Bu yöntem daha çok üst düzey yönetici
seçiminde kullanılır.
Mülakat Örneği
NİÇİN BU ALANDA ÇALIŞMAK İSTİYORSUNUZ?
YANLIŞ CEVAP:
''Alışveriş yapmayı çok severim, çocukken bile saatlerce katalogları incelerdim.''
Sizi işe alacak yetkili için neyi sevip sevmediğiniz hiç önemli
değildir. Belli bir alandaki geçmişinizi ve varsa başarı öykülerinizi
anlatmaya odaklanın.
DOĞRU CEVAP:
''Alışveriş yapmayı her zaman sevdim ama bir mağazada çalıştığımdan beri
benim ilgimi çeken asıl kısım işin pazarlama kısmı oldu. Çalıştığım
yerde ürettiğimiz kıyafetler çok kaliteliydi ama düzenli bir satışımız
yoktu. Bu yüzden bir işletmeciyle pazarlama stratejileri üzerine
çalıştım ve satışlarımız ilk yılda %25 arttı. Bu endüstri dalında
başarılı olmak çok harika bir histi ve kendimi ürünlerin tanıtımı ve
pazarlanmasına adadım.''
BİZE KENDİNİZDEN BAHSEDİN
YANLIŞ CEVAP:
''Michigan Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nden geçen yıl mezun oldum ama
biyolojinin benim ilgi alanım olmadığının farkına vardım. Böylece başka
bir alanda ilk işimi buldum ve satış departmanında işe başladım. Daha
sonra bir hukuk firmasının mali işleriyle ilgilendim. Son olarak da
birkaç aylık bir tatil arasından sonra tekrar pazarlama dalında çalışmak
istedim ve işte daha rekabete açık bir pozisyon için buradayım.''
Kendiniz hakkında kronolojik bir sıralama vermektense, güçlü yanlarınız
üzerinde durun ve başvurduğunuz pozisyona uygun olarak örneklerle, bu
alandaki başarılarınızı kanıtlayın.
DOĞRU CEVAP:
''Çok güçlü iletişim kurabilen biriyimdir. Satış departmanında iki yıl
çalışmak kendime olan güvenimi arttırdı ve müşterinin güvenini
kazanmanın önemini kavrattı. Ayrıca bu işte gerçekten başarılı
olabileceğimi anladım. Son işimde firma için müşterilerinin
devamlılığını sağlama ve yeni müşteriler bulabilmek adına bir mektup
stratejisi belirledim. Bunun sonucunda firmanın karı 2 yılda %10 artış
gösterdi. Ek olarak, firmaların daha iyi pazarlama olanakları bulmak
adına internet ortamından nasıl yararlanabileceğine dair yeni fikirler
üzerinde çalışıyorum ve bu fikirleri seve seve sizin için hayat
geçirebilirim.''
ESKİ PATRONUNUZ HAKKINDA NE DÜŞÜNÜYORSUNUZ?
YANLIŞ CEVAP:
''Gerçekten yeteneksiz biriydi ve onunla çalışmak bir kabus gibiydi ki bu yüzden işten ayrıldım.''
Unutmayın ki eğer işe alınırsanız bunları anlattığınız kişi bir gün
patronunuz olabilir. İşe alacakları birinden isteyebilecekleri son şey
büyük ihtimalle ağzının bozuk olmasıdır. Eski patronunuzdan kötü
bahsetmektense, pozitif yaklaşın ve ondan ne öğrendiğinize
odaklanın.(gerçekte ne kadar kötü biri olsa bile)
DOĞRU CEVAP:
''Eski patronum işlerin zamanında bitirilmesi konusunda çok hassastı ve
bu konuya her şeyden çok önem verirdi. Onun bu tutumu beni daha çok
çalışmaya itti ve işlerin zamanında bitirilmesinin önemini kavramamı
sağladı.''
NİÇİN ŞİMDİKİ İŞİNİZDEN AYRILMAK İSTİYORSUNUZ?
YANLIŞ CEVAP:
''Patronuma ve yaptığım işe katlanamıyorum.''
Yaptığınız işle ve patronunuzla ilgili kötü konuşmamanız gerektiğini tekrar hatırlayın ve olumlu yönler üzerinde durun.
DOĞRU CEVAP:
''Şu anki rolümden çok şey öğrendim, ama şimdi sınırlarımı genişletmek
ve yeni yetenekler kazanmak için, potansiyeli olduğunu düşündüğüm yeni
bir iş arıyorum.''
5 YIL İÇİNDE KENDİNİZİ NEREDE GÖRÜYORSUNUZ?
YANLIŞ CEVAP:
''Miami'de bir plajda rahatlarken'' veya ''sizin firmanızda çalışırken.''
Bu soru için gerçekten doğru bir cevap yoktur ama karşınızdaki kişi
sizden amaçlarınızı, kariyeriniz doğrultusundaki planlarınızı ve
kendinizi onun şirketine adayıp adamayacağınızı duymak ister. Yani
hayallerinizi anlatmaktan veya esprili olmaya çalışmaktansa, onlara
eylemlerinizdeki kararlılığınızı ve sorumluluklarınızın bilincine sahip
olduğunuzu gösterin.
DOĞRU CEVAP:
''Beş yıl içinde bu iş dalında daha donanımlı hale gelmeyi istiyorum.
Ayrıca insanlarla birlikte çalışmayı çok seviyorum ve firmada iletişim
becerilerimi ve iş hakkındaki bilgilerimi daha verimli kullanabileceğim
bir yönetici pozisyonunda çalışmayı hedefliyorum.''
EN BÜYÜK ZAYIFLIĞINIZ NEDİR?
YANLIŞ CEVAP:
''Çok çalışmayı sevmem'' veya ''Sarışın olmak.''
Bu soru pozitif bir etki bırakmak için çok büyük bir fırsattır. Ama
soruya bir klişeyle veya gereksiz bir şakayla cevap vermek yerine
üstesinden geldiğiniz bir zayıflığınızı örnek gösterebilirsiniz.
DOĞRU CEVAP:
''Topluluk karşısında konuşma yaparken kendimi hiç rahat hissedemezdim
ve bu sizin de bildiğiniz gibi iş alanında benim için büyük bir engeldi.
Bunun büyük bir sorun olduğunu fark ettikten sonra eski patronuma bu
konuda bir kurs almak istediğimi belirttim ve bir kursa kaydoldum. Bunun
sonucunda bu engelin üstesinden geldim. O zamandan beri çok önemli
yöneticiler karşısında birçok sunum yaptım ve gayet başarılı oldum. Bu
işi yapmayı hala sevmiyorum ama kimse başarısız olduğumu söyleyemez.
MAAŞ KONUSUNDA BEKLENTİLERİNİZ NEDİR?
YANLIŞ CEVAP:
''Bundan önceki işimde 35 bin dolar civarında kazanıyordum, yani artık 40 dolar civarı bir beklentim var.''
Kesin rakamlar vermekten kaçınmalısınız. Maaş konusunda pazarlık etmeye
çalışırsanız işi kaybedersiniz. Beklentinizin para değil iş olduğunu
defalarca tekrarlayın. Eğer bir miktar belirtmek zorundaysanız
çalıştığınız konum ve yaşadığınız şehre bağlı geniş tabanlı bir miktar
belirtin.
DOĞRU CEVAP:
''Kazanacağım paradan çok çalışacağım konumla ilgileniyorum. Beş yıllık
tecrübelerim dahilinde çalışacağım konuma uygun bir maaş beklentisi
içerisindeyim. Ayrıca bu şehirde yaşamanın yüksek maliyeti göz önünde
bulundurularak belirlenen adil bir maaş benim için uygun olacaktır.''
NİÇİN SİZİ İŞE ALMALIYIZ?
YANLIŞ CEVAP:
''Çünkü bu iş için en uygun aday benim.''
Güzel bir cevap sizin özelliklerinizi ve sizi neyin özel yaptığını vurgular.
DOĞRU CEVAP:
''On yıl boyunca yönetici asistanlığı yaptım ve patronum sıkça ben
olmadan işlerinin çok zor olacağını vurgulardı. Ayrıca bilgisayar
eğitimi almaya da zaman ayırdım ve Excel konusundan çok ilerleme
kaydettim ki bu da çok daha hızlı çalışabileceğim anlamına geliyor.
Patronumun benden beklediklerinden çok daha fazlasını yapmaya gayret
ederim ve çoğu kişi için iyi olan benim için asla yeteri kadar iyi
değildir.''
EN BÜYÜK BAŞARISIZLIĞIN NEYDİ? VE BUNDAN NE ÖĞRENDİN?
YANLIŞ CEVAP:
''Hukuk fakültesini bitiremedim ve o günden beri sadece zor olduğu için
bir şeyden vazgeçmenin ne kadar büyük bir hata olduğunu biliyorum.''
Aslına bakarsanız sizi gerçekten başarısız gösterebilecek bir
pişmanlığınızı vurgulamak zorunda değilsiniz. Bunun yerine daha önemsiz
bir başarısızlığınız üzerinde durun ve ondan çıkardığınız dersi
belirtin.
DOĞRU CEVAP:
'' Üniversitedeyken ders programımı tamamlamak için sanat dersi aldım.
Ama o dersi pek ciddiye almadım, mühendislik derslerimle kıyaslayınca
parkta bomboş yürümek kadar kolay görünüyordu. Dönem ortasında düşen
notlarımdan anladım ki eğer bu dersi geçemezsem bursumu bile
kaybedebilirim. Dönemin geri kalanında bu ders için çok çalıştım ve
yeterli bir not almayı başardım. Sonra anladım ki yaptığım şey ne olursa
olsun, en iyisini tüm gücümle yapmalıyım aksi halde emek harcadığım
onca şey boşa gider.''
ÇALIŞMADAN GEÇİRDİĞİN ZAMANI NASIL AÇIKLAYABİLİRSİN?
YANLIŞ CEVAP:
'' Çalışmaktan çok yorulmuştum, bu yüzden bir molaya ihtiyacım vardı'' veya ''İş bulamadım.''
İşsiz geçirilen dönemleri açıklamak daima zordur. Tembel biri veya işe
alınmaması gereken biri izlenimi vermek istemiyorsanız işsizliğinizi
sizin seçtiğiniz bir ve mantıklı bir sebepten kaynaklandığı göstermenin
bir yolunu bulmalısınız.
DOĞRU CEVAP:
''İşim benim için çok önemlidir. Önüme çıkan ilk teklifi beni mutsuz
etme ihtimali olmasına rağmen kabul etmektense, doğru iş için, doğru
kararı verebilmek adına, doğru zamanı bekledim.''
HANGİ ŞARTLARDA İŞİNİZ SİZİ MUTLU EDER?
YANLIŞ CEVAP:
"İşimi iyi yaptığım zamanlar aldığım övgüler beni çok mutlu eder.”
Belirsiz cevaplar vermektense, iyi olduğunuz, zevk aldığınız ve bu işle
bağlantısı olan durumlardan bahsedin. Bu soru ilgi alanınızı belirtmek,
bu işe ne kadar uygun olduğunuzu göstermek ve istekli olduğunuzu
kanıtlamak için bir fırsat olabilir.
DOĞRU CEVAP:
Ben insanlarla beraber olduğum, müşterilerle ilgilendiğim ve onlara
sağlanabilecek en iyi olanakları sağlayıp onları memnun edebildiğim
sürece mutluyumdur. Bu benim için çalışmanın en iyi yanıdır ve bu
nedenle daha iyi bir konumda müşterilerle daha iyi bir iletişim
kurabileceğim için sizinle çalışmak istiyorum
İŞİNİZİN EN AZ SEVDİĞİNİZ YANI NEDİR?
YANLIŞ CEVAP:
"İstikrarsız, başarısızlık getirebilecek işleri sevmem.”
Eski işinizin ekonomik, siyasal ve kültürel durumuyla ilgili yorumlar
yapmaktan kaçının. Bu tip yorumlar ne kadar doğru olursa olsun
üzerinizde negatif bir izlenim bırakacaktır. Ayrıca yeni işinizde sahip
olabileceğiniz konumun işlevleriyle ilgili hoşlanmadığınız bir durum
varsa bu tip yorumlar da yapmayın.
DOĞRU CEVAP:
“Eski işime dair nefret ettiğim bir durum söz konusu olmasa da, işimin
hoşlanmadığım bazı yönleri vardı. Eski konumumda haftada en az iki kere
seyahat etmem gerekiyordu. Seyahat etmeyi her ne kadar çok sevsem de,
ayda iki seyahat bazen çok yorucu olabiliyordu. Bu sebepten dolayı
kendime iş harici pek fazla vakit ayıramıyordum. Yine aynı konumda
çalışacak olsam da, daha az seyahat etmeyi tercih ederim.”
İŞ ARKADAŞLARINIZLA YAŞADIĞINIZ BİR PROBLEMDEN BAHSEDİN
YANLIŞ CEVAP:
"Çevremdekilerle hep iyi geçinirim dolayısıyla hiçbir iş arkadaşımla problem yaşamadım.”
Firmalar bu tip kaçak cevaplardan hoşlanmazlar. Ayrıca büyük ihtimalle
yalan söylediğinizi düşünürler. Gerçek olabilecek bir örnek verin ve onu
kendi lehinize çevirin
DOĞRU CEVAP:
“Bir kaç tane hemşire arkadaşımla vardiya sırasının kimde olduğu ve
çocuk hastaların aileleriyle konuşmanın kimin görevi olduğuna dair bir
anlaşmazlık yaşamıştım. Kişiliklerimiz uyuşmuyordu. Tartışmadan üç ay
sonra, arkadaşlarımdan birine beraber öğle yemeği yemeyi teklif ettim.
Yemek boyunca aramızdaki farklılıklardan ve niçin anlaşamadığımızdan
bahsettik Bu konuşma aramızdaki sorunların çoğunu çözdü. Daha farklı
iletişim kurmaya ve beraber iyi çalışabilmeye başladık. Bence konuşmak
sorunlarınızı çözmenizin en etkili yoludur.
NELER SİZİ MOTİVE EDER?
YANLIŞ CEVAP:
“İşimi iyi yaptığım zamanlar ödüllendirilmek.”
Bu yanlış bir cevap değildir ancak önemli bir fırsatı kaçırmanıza sebep
olur. Bu soru iyi özellikleriniz üstünde durmanız, karakteriniz hakkında
daha ayrıntılı bilgiler vermek için önemli bir fırsattır. Bu yüzden
genel ve içi boş cevaplar vermektense, örneklerle kendinizi açıklamayı
denemelisiniz.
DOĞRU CEVAP:
“Son işimde daima zor geçen teslim tarihlerindeki rekabet beni çok
motive ederdi. Ürünlerin teslimini tam zamanında yapma konusunda %100
başarılı olmak zorundaydım. Bu işin çok hızlı yapılması gerektiğini ve
zor olacağını bilmeme rağmen, yaşanan rekabetten çok hoşlanırdım.''
ARKADAŞLARINIZ SİZİ NASIL TARİF EDER?
YANLIŞ CEVAP:
"Gerçekten çok iyi bir dinleyiciyimdir.”
İyi bir dinleyici olmak çok önemli bir özellik olmasına rağmen,
işvereniniz büyük bir ihtimalle bunu umursamayacaktır. Seni büyük bir
ihtimalle omzunda ağlamak için işe almıyorlardır. Cevapların başvurduğun
pozisyonda başarılı olabileceğini destekler nitelikte ve kendine özgü
olmalıdır. Eğer isterseniz örnek verebilirsiniz.
DOĞRU CEVAP:
“Arkadaşlarım beni büyük bir ihtimalle çok hırslı olarak
tanımlayacaktır. İstediğimi elde edene kadar asla geri adım atmam.
Program geliştirici olarak çalıştığım dönemde teknoloji konferansı için
konuşmacılara götürdüğüm tekliflerden tek tek ret cevabı aldım. Ancak
gerçekten büyük oynamak istiyordum ve “hayır”ı bir cevap olarak asla
kabul etmedim. Hepsine ve yeni kişilere tekrar tekrar teklif götürdükten
sonra konferansın katılımı planladığımın iki katına çıktı. Birçok kişi
bir kez hayır dedikten sonra cevabını değiştirmez ama bunu kabullenmek
benim doğamda yok. Bir şeyin mümkün olduğunu bildiğim sürece başarana
kadar denemeye devam ederim.''