SOSYAL FOBİ
Sosyal ortamlarda başkaları tarafından inceleme altında tutulduğu
korkusu performans gösterilmesi gereken durumlarda eleştirilme yada
küçük düşme korkusunun yaşanmasıdır.Ve kişi bu korkunun yaşanmasından
kurtulamak için bu tür sosyal ortamlara girmekten kaçınır. Kaçınma
nedeniyle kişinin sosyal mesleki yada aile yaşamı etkilenir.
Sosyal fobi iki farklı şekilde görülür.
Genel: Korkular hemen her durum için geçerlidir.
Özel:Yalnızca özel bazı durumlar için geçerlidir. (Başkalrının önünde imza atmak, yemek yemek vs gibi.)
Sosyal fobide en sık karşılaşılan belirtiler şu şekilde sıralanabilir.
Çarpıntı
Titreme
Terleme
Kaslarda gerginlik
Midede rahatsızlık hissi
Göğüste sıkıntı hissi
Sıcak yada soğuk basması
Başta ağırlık hissi-Başağrısı
Bu durumda kişi zaman içerisinde bu belirtilerle yaşamaya alışabilir.
Ancak hayatının değişik alanlarını kısıtlamaya başlayan belitiler bir
gün iş güç yapmayı da engellemeye başlarsa işi için tedavisi şart bir
durum haline gelir.Yaşanan bu belirtiler kişide derin bir korku ve
heyecan hali lie birlikte görülür.
Korkulan durumlardan kaçıma davranışı genellikle çok belirgindir.Ve
bazen tam bir sosyal yanlızlıkla sonuçlanabilir. Korkulan durumlarda
kaçınmak için olmadık şeyler yaparlar. Bir seminer vermesi gereken
kişinin seminer iptal olsun diye ayağının kırılmasına bile sevineceğini
söylemesi hatta bunun için dua ettiğini söylemesi olayın ne kadar
sıkıntı verici olduğunu anlatmak için yeterli olur sanırım.
Sosyal fobisi olanlar genelde aşağıdaki durumlarda sosyal fobi belirtilerini yoğun olarak yaşarlar.
- Topluluk önünde konuşmak.
- Bir işle uğraşırken seyredilmek.
- Başkalarının önünde yemek yemek-içmek.
- Otorite konumundaki kişilerle temas etmek.
- Misafir kabul etmek
- Başkaları ile tartışmak
- Toplulukta telefonla konuşmak.
- Tanımadığı kişilerin gözlerinin içine bakmak,
- İlgi odağı olmak.
- Başkalarının önünde yazı yazmak.
Sosyal fobi belirtilerini bazen kişi kaygı belirtilerinden birisi imiş gibi düşünebilir.
Korkulan durumdan kaçma davranışı genellikle çok belirgindir. Tam bir
sosyal yalnızlığa yol açabilir. Başlangıç yaşı sosyal fobide çok
erkendir. Hastaların % 40’ında başlangıç yaşı 10’un altındadır.
Hastaların %95’inde ise başlangıç 20’nin altındadır. Okul fobisi olan
çocukların %40’ında ise sosyal fobi olduğu kanıtlanmış.
SOSYAL FOBİ BAŞLANGICI
Sosyal fobinin başlama yaşının erken olması ciddi sorunlar doğurur. Okul
başarısı etkilenir. Bazıları okulu bırakmak zorunda kalır. Yine bir çok
psikiyatrik rahatsızlığın ortaya çıkmasına da yol açabilir.bunların
içinde en önemlisi depresyon, alkol bağımlılığı ve ilaç bağımlılığıdır.
Özellikle batılı ülkelerde yapılan çalışmalarda sosyal fobide alkol
kullanımı normal toplum bireylerine oranla 2,5 kat daha yüksek
bulunmuştur. Bu da alkolün superegoyu baskılaması daha rahat davranmayı
sağlaması ile açıklanabilir ki bu durumda zamanla alkol bağımlılığı
riskini artırmaktadır. Alkolikler arasında yapılan bir çalışmada sosyal
fobi görülme sıklığının normale oranla 9 kat fazla olduğu tespit
edilmiştir. İntihar düşünceleri ve girişimleri sosyal fobide yaşanan
sıkıntıya bağlı olarak sık görülmekle birlikte sosyal fobiye başka
psikiyatrik rahatsızlıklar ilave olduğunda daha da artmaktadır.
Dolayısıyla sosyal fobi bir an önce tanınmallı ve tedavi edilmelidir.
Sosyal fobisi olanlar genel nüfusa oranla şu farkları gösterirler.
Yanlız yaşama oranları yüksektir.
Eğitim seviyeleri düşüktür. Özellikle çok erken başlangıçlılarda okul
fobisi gibi olur ve başarı düşük olduğu için eğitimlerini sürdüremezler
Genlellikle ekonomik açıdan bağımlıdırlar yada fobileri dolayısıyla
gerçek performanslarını gösteremedikleri için hakettikleri başarıyı
gösteremez ve ekonomik anlamda olmaları gereken yerin çok altında yer
alırlar.
Başka psikiyatrik problemleri vardır.
Sosyal açıdan toplumdan yalıtılmış bir durumdadırlar.
Zaman zaman yaşadıkları sıkıntılar intiharı düşündürebilir.
SOSYAL FOBİ TEDAVİ
İlaçla Tedavisi:
- Sosyal fobi iyi tanımlanmış bir durumdur ve tedaviye iyi yanıt verir.
- Fobik kaçınma sosyal ortamlarda duyulan anksiyeteden (sıkıntı)
kaynaklanır. İlaçla kişinin sosyal ortamlardan duyduğu sıkıntı azalır.
- Genel sosyal fobide ilaç uygulamaları ile başkaları tarafından
reddedilme yada eleştiriye maruz bırakılmaya duyulan aşırı hassasiyet
azalır.
- İlaç tedavisi bağımlılığa yol açmaz. (Doktor kontrolünde olduğu müddetçe.)
İlaç tedavisinde genellikle depresyonda da kullanılan antidepressanlar
kullanılır. En az 6 aylık tedavi önerilir. Ancak bu devrede ilaç
kesildiğinde kendiliğinden nüksler görülebilir.Daha uzun süreli kullanım
önerilir. Hastaların en sık yaptığı yanlış: sıkıntılar hafiflediğinde
ilaç kullanımını aksatmalarıdır. Bu yüzden hastalık belirtileri tekrar
ortaya çıktığı için hastalık müzmin (kornik) bir hal almaktadır ve
kişinin tedavi olamayacağı gibi yanlış bir kanıya saplamasına neden
olmaktadır.
Psikolojik Tedavi: Sosyal fobide psikoterapi uygulamanın gerekçesi
hastaların negatif yoldaki inançları ile (sosyal ortamlarda
başarısızlığın kaçınılmaz olduğu gibi ) yüzleşmelerini sağlamaktır.
Sosyal fobinin temelinde bu tür inanların yer aldığı düşünülmektedir.
Hipnozda sosyal fobide psikoterapiye yardımcı bir araç olarak
kullanılmaktadır. Hastanın sosyal ortamlara uyumu için ve sıkıntı
duygusunu yenmesi için oldukça yararlı bir yöntemdir.
Özet olarak
Sosyal fobi erken başlangıçlı kronik gizli bir hastalıktır.
Tedaviye iyi yanıt verir. İyi tedavi hastanı durumuyla baş etmek için
zararlı stratejiler geliştirmesini ve depresyon ve alkolizm gibi ek
rahatsızlıkların ortaya çıkmasını engeller.
İlaç tedavisi belli bir süre devam etmesi gerekir. İlk ay belirgin bir
yanıtın alınamayabileceği hatırdan çıkarılmamalıdır.Tek başına yada
ilaçla birlikte yapılan psikoterapi sosyal fobide oldukça faydalı
neticeler verir.
Fobik kaçınma sosyal ortamlarda duyulan anksiyeteden (sıkıntı)
kaynaklanır. İlaçla kişinin sosyal ortamlardan duyduğu sıkıntı azalır.
Genel sosyal fobide ilaç uygulamaları ile başkaları tarafından
reddedilme yada eleştiriye maruz bırakılmaya duyulan aşırı hassasiyet
azalır.
İlaç tedavisi bağımlılığa yol açmaz. (Doktor kontrolünde olduğu müddetçe.)
İlaç tedavisinde genellikle depresyonda da kullanılan antidepressanlar
kullanılır. En az 6 aylık tedavi önerilir. Ancak bu devrede ilaç
kesildiğinde kendiliğinden nüksler görülebilir.Daha uzun süreli kullanım
önerilir. Hastaların en sık yaptığı yanlış: sıkıntılar hafiflediğinde
ilaç kullanımını aksatmalarıdır. Bu yüzden hastalık belirtileri tekrar
ortaya çıktığı için hastalık müzmin (kornik) bir hal almaktadır ve
kişinin tedavi olamayacağı gibi yanlış bir kanıya saplamasına neden
olmaktadır.
Sosyal fobide psikoterapi uygulamanın gerekçesi hastaların negatif
yoldaki inançları ile (sosyal ortamlarda başarısızlığın kaçınılmaz
olduğu gibi ) yüzleşmelerini sağlamaktır. Sosyal fobinin temelinde bu
tür inanların yer aldığı düşünülmektedir.
Hipnozda sosyal fobide psikoterapiye yardımcı bir araç olarak
kullanılmaktadrı. Hastanın sosyal ortamlara uyumu için ve sıkıntı
duygusunu yenmesi için oldukça yararlı bir yöntemdir.
Soyal fobi erken başlangıçlı kronik gizli bir hastalıktır.
Tedaviye iyi yanıt verir. İyi tedavi hastanın durumuyla başetmek için
zararlı stratejiler geliştirmesini ve depresyon ve alkolizm gibi ek
rahartsızlıkların ortaya çıkmasını engeller.
İlaç tedavisi belli bir süre devam etmesi gerekirİlk ay belirgin bir
yanıtın alınamayabilecei hatırdan çıkarılmamalıdır.Tek başına yada
iilaçla birlikte yapılan psikoterapi sosyal fobide oldukça faydalı
neticeler verir.