Barış Manço (d. 2 Ocak 1943, İstanbul - ö. 1 Şubat 1999, İstanbul) Türk besteci, şarkı sözü yazarı, gezgin ve TV programı yapımcısıdır. Soyadı soylarının dayandığı Konyalı Karamanço aşiretinden gelir. Türkiye'de rock müziğin öncülerinden, Anadolu Rock türünün kurucu üyelerindendir. Müziğe başlangıcı Galatasaray lisesinde olmuştur. Eğitimini Belçika Kraliyet Akademisi'nde almıştır. Bestelediği 200'ün üzerindeki şarkısı, kendisine 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı. Bu şarkıların bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Flemenkçe, Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı ve Barış Manço, kimi şarkılarını günlük hayatından aldı. "Domates, Biber, Patlıcan", buna bir örnektir.
31 Ocak 1999 akşamı saat 23:30 civarında telefonda konuşurken kalp krizi geçirdiğinde hemen hastaneye kaldırılsa da saat 01:30 sularında hayata gözlerini yummuştur. 1983'te de daha önce kalp spazmı geçirmişti. 3 Şubat 1999'da Kanlıca'da toprağa verildi. Tabutunun üstüne "Gesi Bağları" yorumundan ötürü Gesi'den gelen toprak kondu.
Barış Manço ölmeden önce müzik hayatının 40 yılını anlatan 40. yıl şarkısını bestelemişti. Ancak sözlerini yazamadan hayatını kaybetmişti. Bu şarkının da bulunduğu Mançoloji ölümünden sonra çıkıp milyonlar sattı. Daha sonra Yüreğimde Barış Şarkıları adında bir anma albümü de yayınlandı. Ölümünden sonra kurulan Barış Manço Rock Derneği halen Barış Manço izinde ilerleyen Dünya'nın ilk ve tek resmi Barış Manço ve de Rock müzik Derneği olma özelliği taşımaktadır. Tüm Barış Manço sevenleri bir arada buluşturan dernek Barış Manço felsefesinin gelecek nesillere aktarılması için çalışmaktadır.
ÖDÜLLERİ:
Müzik ve televizyon hayatında sayısız ödül aldı. Bunlardan bazıları 1991'de Türkiye Cumhuriyeti devlet sanatçısı unvanı, aynı yıl Hacettepe Üniversitesi Onursal Doktora unvanı, Uluslararası Teknoloji Ödülü aldı. Ayrıca, Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı, Fransız Kültür Bakanlığı Edebiyat ve Sanat Şövalyesi Nişanı, Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı tarafından verilen Türkmen Vatandaşlığı ödülleri vardır.200'ün üzerinde şarkısı olduğu için 12 altın ve 1 platin albüm ve kaset ödülü kazandı.
DİSKOGRAFİ:
45'likleri
Twistin USA / The Jet - Harmoniler, 1962
Do The The Twist / Let's Twist again - Harmoniler, 1962
Çıt Çıt Twist / Dream Girl - Harmoniler, 1963
Baby Sitter / Quelle Peste / Jenny Jenny / Un Autre Amour Que Toi - Jacques Denjean Orchestra, 1964
Baby Sitter / Quelle Peste - Jacques Denjean Orchestra, 1964
Jenny Jenny / Un Autre Amour Que Toi - Jacques Denjean Orchestra, 1964
Il Arrivera / Une Fille - Les Mistigris, 1966
Bien Fait Pour Toi /Aman Avcı Vurma Beni - Les Mistigris, 1966
Bizim Gibi / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly - Les Mistigris, 1967
Kol Düğmeleri / Big Boss Man / Seher Vakti / Good Golly Miss Molly - Les Mistigris, 1967
Kızılcıklar / I'll Go Crazy - Kaygısızlar, 1968
Bebek / Keep Lookin - Kaygısızlar, 1968
Karanlıklar İçinde / Trip (To A Fair) - Kaygısızlar, 1968
Bogaziçi / Flower Of Love - Kaygısızlar, 1968
Runaway / Unutamıyorum - Kaygısızlar, 1969
Ağlama Degmez Hayat / Kirpiklerin Ok Ok Eyle - Kaygısızlar, 1969
Kağızman / Anadolu - Kaygısızlar, 1969
Derule / Küçük Bir Gece Müziği - Barış Manço Ve Grubu, 1970
Dağlar Dağlar 1 / Dağlar Dağlar 2 - Barış Manço Ve Grubu, 1970
İşte Hendek İşte Deve / Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle - Moğollar, 1971
Binboğanın Kızı - Kaygısızlar / Ay Osman - Moğollar, 1971
Fil İle Kurbağa - Kaygısızlar / Je Te Retrouverais - Les Mistigris 'toplatıldı, 1972
Ölum Allah'ın Emri / Gamzedeyim Deva Bulmam - Kurtalan Ekspres, 1972
Lambaya Püf De / Kalk Gidelim Küheylan - Kurtalan Ekspres, 1973
Gönül Dağı / Hey Koca Topçu Genç Osman - Kurtalan Ekspres, 1973
Nazar Eyle Nazar Eyle (Gel Yanıma Pazar Eyle) / Gülme Ha Gülme - Kurtalan Ekspres, 1974
Bir Bahar Akşamı / Estergon Kalesi - Kurtalan Ekspres, 1974
Ben Bilirim / 2023 - Kurtalan Ekspres, 1975
Çay Elinden Öteye Rezil Dede / Vur Ha Vur - Kurtalan Ekspres, 1976
Nick The Chopper / Lonely Man - George Hayes Orchestra, 1977
Hal Hal / Eğri Eğri Doğru Doğru Eğri Büğrü Ama Yine De Doğru - Kurtalan Ekspres, 1981
Aynalı kemer ince bele
Barış Manço Yaşam Felsefesi
1. Mutluluğun Sırrı
Pek çok kavramını Batı’dan ihraç ettiğimiz, kişisel gelişim ismiyle tanıdığımız ilacın yerli, Türkiyeli tohumlarını Barış Manço’nun şarkı sözleriyle yıllar öncesinde ektiğini söylemek yanlış olmasa gerek. Barış Manço’nun mutluluk tanımı ise “Kazma” isimli şarkısında şöyle yer buluyor:
Şam ipeğinden urba giysen bile,
Zemzem suyuyla yıkansan bile,
Dünya ahret bir keyif sürmek için,
Mutlak dökmeli helal alın teri…
2. Keyifli Bir Yaşam Sürme
Barış Manço ihtiyaçların karşılanmasının en külfetsiz ve en eski yollarından birini getirip koyuyor önümüze. Alternatif yollara sapmak, pek çok kişiye modası geçmiş, işlevini yitirmiş geleneklerin ağına düşmek gibi gözükebilir. Ancak şimdiye dek önümüze sunulan çağdaş tariflerin pek de ipe sapa gelir bir yanı olmadığı düşünülürse, bu sese kulak vermeden geçmek olmaz. İşte Barış Manço’nun dostları buyur ettiği “Halil İbrahim Sofrası”nda geçinmeye, itibar görmeye, stresi dizginlemeye dair söyledikleri:
Buyurun dostlar buyurun Halil İbrahim Sofrası’na,
Alnı açık, gözü toklar buyursunlar başköşeye,
Kula kulluk edenlerse ömür boyu taş döşeye,
Nefsine hâkim olursan kurulursun tahtına,
Çala kaşık saldırırsan ne çıkarsa bahtına,
Halat gibi bileğiyle yayla gibi yüreğiyle,
Çoluk çocuk geçindirir haram nedir bilmeyenler…
3. Motive Olmayı Bekleyenlere
Motive olmayı bekleye bekleye, kendinizi sarı muma dönmüş hissediyorsanız, “Olmaya Devlet Cihanda” şarkısındaki Barış Manço usulü yöntem işinize yarayabilir. İşte size uzaklara gidip masraf etmeden, evdeki malzemeyle uygulayabileceğiniz bir motivasyon tarifi:
Barış der biraz tuzum ekmeğim olsa,
Buz gibi pınar suyundan bir testim olsa,
Bir de şöyle püfür püfür bir çınar gölgesi,
Kaç kula nasip olur ki keyfin böylesi,
Bir lokma ye, bir yudum iç, bir oh çekiver,
İlaç neye yarar, vade gelmişse eğer?
4. İnsanları Sevme, İletişim Becerilerini Geliştirme
Barış Manço, “Hemşerim Memleket Nire?” diye soranlara yanıt olarak, yeryüzündeki yer kapma telâşesine, memleketler arası parçalanmayla gelen birbirinden yüz çevirmeye getiriyor lafı… Kendi derdine düşüp eli ayağı tutulmuşlardan, kendi kabuğuna çekilip yanı başındaki açlığına sağır kesilenlerden dertleniyor. Bugün iletişimsizlik olarak dillendirdiğimiz kim kime dum duma hallerinin sebeplerini, insaniyetten nasipsiz kalışımıza bağlıyor. Oysaki ona göre bir aça ikram edilen sıcak çorba, yolda kalmışa serilen bir döşek, araya çekilen tüm duvarları yıkmaya yeter gibi.
Sanki insanlık pazara çıkmış, ekmek aslanın ağzında,
Bir sıcak çorba içer misin diyen yok,
Dört duvarı ören çatısını kapatıp, içerden kitlemiş kapıyı,
Bir döşek de sana serelim buyur diyen yok…
5. Potansiyelini Keşfetme
“Güç sizin içinizde saklı!” diyen kişisel gelişim uzmanlarına Barış Manço da hak verir gibi görünüyor. Gerçi, “Benden Öte, Benden Ziyade” şarkısında Manço’nun sözünü ettiği kendi içinde, kendisinden ziyade bir kudret… Ve içindeki gizli gücü mal-mülk edinme yollarında kullanılmak üzere açığa çıkarmak için değil de, maldan mülkden vazgeçmek için arıyor sanki… Vereceği canı düşündüğü zaman, tüm nimetler alını pulunu yitiriyor, başka yollara düşürüyor Manço’yu…
Gözyaşlarım akıp gidecek selden öte selden ziyade,
Bir canım var, vereceğim maldan öte maldan ziyade,
Bir ben var ki benim içimde, benden öte benden ziyade,
Bir sen var ki senin içinde, senden öte senden ziyade…
6. Kendi Hedeflerini Belirleme
Manço, inandıklarının peşini kolay kolay bırakmamayı ve insanın doğru bildiği yoldan şaşmaması gerektiğini şöyle dile getiriyor:
Bana yolunu seç diyorlar,
Bozuk yolu seçer miyim?
Eğri, eğri; doğru, doğru…
Seçemezsen geç diyorlar,
Ben yolumdan geçer miyim?
Eğri, eğri; doğru, doğru…
Eğri büğrü ama yine de doğru…
7. Olumlu Düşünme
Sıkça duyduğunuz “Her şey sizin bakış açınıza göre biçimlenir. Aynı bardağa hem boş hem de dolu dedirten onu nasıl gördüğünüzdür.” sözlerinin “Dört Kapı” şarkısında Manço dilinden naif ama vurucu söylenişi şöyle:
Tuz ekmek hakkı bilenei
Sofra kurmasan da oluri
Ilık bir tas çorba yeteri
Rızkım buymuş der, içerim.
Kadir kıymet anlayana,
Sandık açmasan da olur.
Kırk yamalı hırka yeter,
İdris biçmiş der giyerim…
Kazancın Doğru Yerlerde Harcanması
“Dıral Dede’nin Düdüğü”nde, kazandığını yemenin iyi hoş olduğunu söylüyor Manço. Ancak ona göre yetim hakkının karıştığı lokmalar, gariplerin karnını doyurmayan, onlarla paylaşılmayan kazanç beş para etmemeli.
Hele destur! Maşallah bu ne iştah böyle?
Hele destur! Yetim hakkı yemedin mi söyle?
Hele destur! Gözümüz yok afiyet seker olsun,
Ama paylaş, gel beni dinle, gariplerin de karnı doysun…
Kendi Hatalarını Görebilme
Şarkılarının büyük bölümünde helal kazançla gelecek mutluluğa, hakkaniyet ve adaletin kutsallığına, komşusu açken tok yatmanın insanlığa sığmayışına dair öğütler verirken gördüğümüz Barış Manço, sık sık kendi kendine seslenmekten, uyarılar göndermekten de geri kalmıyor. Söylediklerinin doğruluğu bir yana, çoğu kez kendisinin de hakikatlere sırt çevirdiğini, dağıttığı akıllardan zaman zaman mahrum kaldığını ilan ediyor.
Kendini tarafsız bir şekilde gözden geçiriş, eğriyi doğruyu önyargısız kabul edişin iki ayrı şarkıda Barışça’sı böyle olsa gerek:
Yaz dostum,
Barış söyler kendi bir ders alır mı?
Yaz dostum,
Su üstüne yazı yazsan kalır mı?
Yaz dostum,
Bir dünya ki haklı haksız karışmış.
Yaz dostum,
Boşa koysan dolmaz dolusu alır mı?
Barış iğneyi kendine batırır
Çuvaldızı başkasına
Bol keseden aklı ona buna dağıtır
Darısı kendi başına…