A: DÜZ, GENİŞ, ARKA DİL ÜNLÜSÜDÜR.
Kalın A: Dilin ön kısmı alt sıra dişlerin ardına dokunur, arka kısmı ağız boşluğunda kaşıksı bir biçim alır: Can, Cam, Kaya, Ada, Ata,Aday, Damak, Amaç, Atlas.
İnce A: Dilin ön kısmı yine alt dişlerin ardına dokunur, sırtı ağız boşluğunda yaygın biçimdedir. Ağız baş parmak kalınlığında açıktır: Lâf, Hâl, Sıhhât, Nasihât, Lâstik, Dikkât, Lavanta, Kemâl, Alkol, Kâhya,İskân,Karargâh, Kâr.
A ÜNLÜSÜNÜN UZUN SÖYLENİMİ
A ünlüsünün uzun türü yabana sözcüklerde bulunur: Ca:hil, Lâ:zım, Ha:kim, Ka:nun, Siva:set,A:dile, Ha:lit: Müteva:zı, Ha:cettepe, İka:metgâh, Hakkâ:ri, Lâ:Le, Ka:til,Ra:kım, A:zerbaycan: Kâ:şif.
Bazı sözcüklerse, kendi dillerinde uzun ünlü içermelerine rağmen, dilimize geçişleri kısa olmuştur. Ancak, ünlüyle başlayan ek almaları ya da ulama yapılması durumunda kendi dillerindeki uzun ünlü özelliği dilimizde de görülür Dev:am Etmek, Selâ:mı, Hesa:bı, Ceva:bı: Va:r Olmak, Tama.mı, Edebiya:tı, Haya:tı, Mura:dı, Mevzua:tı, Ta:cı, Ahlâ:kı, Efkâ:rı, Evlâ:dı, İtira:zı, Kâ:rı, Maka:mı.
Not: Ayrıca, dilimizde bazı sözcüklerin kısa sesletilmeleri gerekirken, toplumumuzun bazı kesimi tarafından yanlış (uzun) sesletildikleri görülmektedir: Yarın, Zarif, Demokrasi, Lâik, Bakiye, Sait, Halûk, Hakem, Rakip, Yararı, Zararı, Fakir, Tarikat.
A ünlüsünün Ğ ile birlikte kullanımı:
A + Ğ + ÜNLÜ: Sadece a, ı, u ünlüleri gelir.
A + Ğ + A : Söyleyişte iki a ünlüsü birbirine ulanır.(Tek a sesi 2 sesbirim uzunluğunda okunur.)
A + Ğ + I : Söyleyişte I sesi düşer. A sesi 2 sesbirim uzunluğunda okunur.
A + Ğ + U : Bu dizimde Türkçede tek sözcük vardır. O da Latinceden dilimize geçmiş ağustos sözcüğüdür. Seslerimde, a sesinden u sesine ulama yapılarak okunur:
A + Ğ + ÜNSÜZ : (Ğ) düşer, a ünlüsü 2 sesbirim uzunluğunda uzar.
Kağan (Ka:n) Mağara (Ma:ra) Sağanak (Sa:nak) Ağaç(A:ç)Sağaltım(Sa:ltım)
Ağız (A:z) Ağır (A:r) Kâğıt (Kâ:t) Dağıtım (Da:tım) Sağır (Sa:r) Dağınık (Da:nık) Buzağı (Buza:)
Ağustos (Austos)
Dağ (Da:) Ağrı (A:rı) Kağnı (Ka;nı) Çağrı (Ça:rı)
NOT :Gelecek zaman eki [AcAk], I.tekil kişi, I.çoğul kişi ya da ad belirtme durum ekiyle birlikte kullanıldığı zamanlarda da A+Ğ+I dizimiyle karşılaşılır.
Yapacağım(Yapıca:m).Çalışacağım(Çalışıca:m),Unutmayacağım(Unutmıyca:m),Koşacağım(Koşuca:m),Olacağız (Oluca:z),Tartışacağız(Tartışıca:z),Kalmayacağız(Kalmıyca:z),Uçacağını(Uçuca:nı),Bayağılaşmayacağını(Baya:laşmıyca:nı).
E: DÜZ, GENİŞ, ÖN DİL ÜNLÜSÜDÜR.
İki Türü vardır: Açık » E« ve Kapalı » E «
Açık E: Çene açılır. Dil ileri doğru uzanır. Ucu alt dişlere dokunur, Dil önü sert damağa yükselir, İki yanıyla üst sıra dişlerin kıyısına değecek kadar yaklaşır: Her, Ben, Sen, Yer, Berber, Yer, Yel, Sel, Kel, Mermer, Erken, Terbiye, Sersem, Pervaz, Sertap, Sermaye.
Kapalı » E «: Açık »E«'ye oranla ağız daha kapalı, dudaklar daha gergin ve söyleyiş noktası daha ileridedir.Kedi, Kendi, Mendil, Temsil, Belli, Yengeç, Zengin, Zenci, Elli, Şemsiye, Benzin, Benzer, Yenge, Kalem, Eldiven, Elbise, Genç, Elma, Emre, Denk, Helva, Temkin,Hem, Mühendis, Pencere, Tencere, Madem, Renk, Önem.
E Ünlüsünün Ğ ile Birlikte Kullanımı:
E + Ğ + ÜNLÜ: Sadece e, i ünlüleri gelir. E+Ğ + E ve E + Ğ + İ: Söyleyişte ğ, y sesine dönüşür.
E + Ğ + ÜNSÜZ: Söyleyişte ğ, y sesine dönüşür.
Eğer (Eyer) Beğenmek (Beyenmek) Meğer (Meyer)Değer (Deyer) Örneğin (Örneyin) Eğitim (Eyitim) Değişik) (Deyişik) Değişim (Deyişim)
“Tenceredeki eti tekir kedi kendi yeni”
NOT:
1. Gelecek zaman eki [EcEk], I. tekil kişi ile kullanılırsa i düşer; e, açık >e< olarak uzar.
Geleceğim (Gelice;m). Üzmeyeceğim (Üzmiyce:m). Bükeceğim (Büküce:m). Küsmeyeceğim (Küsmiyce:m)
2. Gelecek zaman eki [EcEk], I.çoğul kişi ile kullanılırsa i düşer e kapalı >e< olarak uzar. Geleceğiz Geleceğiz (Gelice:z), Seveceğiz (Sevice:z) Göreceğiz (Görüce:z) Dinlemeyeceğiz (Dinlemiyce:z)
3. Gelecek zaman eki [EcEk], ad belirtme durum eki ile kullanılırsa i düşer e kapalı >e< olarak uzar.
Geleceğini (Gelice:ni), İstemeyeceğini (İstemiyce:ni), Döneceğini (Dönüce:ni) Görmeyeceğini (Görmiyce:ni)
AĞIZ DUDAK TEMBELLİĞİ
1. U ve İ harflerini söylüyormuş gibi U ağzını büz, İ ağzını ger.
Günde 3 dakika, sabahları yap.
Dudak kaslarını geliştirir.
Dudak kasları kuvvetli olan sesin çıkışına hakim olur.
2. Kurşun kalem çalışması:
Kurşun kalem dik olacak şekilde ağza alınır. Yarım santimetre kadar ağza girecek şekilde dişlerin arasına sıkıştırılır.
Bu şekilde roman sayfasının yarısını heceleyerek vurgulu oku.
Vurgulu oku
P Ç T K R M Z N harflerini abartılı olarak oku.
3. Dil gerilmesi:
Dilini salla, ger: dil önemli konuşma organımızdır.
Boynu arkaya ger ki çenen gelişin.
VURGULAMA
Vurgulamada fikir ön plandadır.
Ne kadar iyi vurgulama yaparak konuşursan karşındaki o kadar iyi anlar.
TONLAMA
Tonlama konuşmaya duygu vermek için yapılır.
Hissettiğini net hisset ve karşı tarafa hissettir.
Tonlama duyguyu çıkarmamızı sağlar.
BEDEN DİLİ
MİMİK
JEST
Yaz aylarında yüzün gevşek olur.
Yaz aylarında kendini sürekli gerersen terlersin
İnsan sinirli iken kendini tutar. Kalemi, sağını solunu, masayı,
İnsan kendine destek aradığı için tutma ihtiyacı hisseder.
Bilirsen bedenine hakim olursun.
Bir şeyi elinde tutmak güçsüzlüktür.
Asla ellerini cebine atma-sığınma
Doğal duruş ellerin yanda olmasıdır.