Beyin Hakkında
Beyin üzerine bildiklerimiz, vücudun diğer kısımlarına göre daha azdır. Ancak son yapılan araştırmalar, en fazla merak edilen bazı sorulara yanıt oluşturuyor.
İşte size araştırmalardan ortaya çıkan, ilginç dört sorunun yanıtı:
Beyin en fazla ne kadar bilgiyle baş edebilir?
Yanıt: Cerrahlar, hava trafik kontrolörleri, otobüs sürücüleri Ğ stresli işlerde çalışan herkes - sürekli olarak hemen çözüm bekleyen çok yoğun bilgi akışına maruz kalırlar. Ancak beyin ne kadar bilgiyle baş edebilir?
Avustralya'daki bilim adamları insanların belirli bir zaman diliminde ancak dört bilgi grubunu işlemden geçirebileceği sonucuna vardı. Bunun üzerindeki bir bilgi akışı kafaları karışıyor. Böyle bir durumda mantık yürütemedikleri için aldıkları kararlar "yazı tura atmaktan" öteye geçemiyor.
Queensland Üniversitesi'nden Graeme Halford ve ekibi öğrencilerine arabalar, kekler veya giysiler ile ilgili bilgileri gösterir çubuk grafikler göstererek bazı sorular sordular. Sorulardan birinde insanların çikolatalı kekleri havuçlu keklere tercih ettiğini gösterir bir grafik sunuluyordu.
Ancak, buzlu, yağı alınmış veya kremalı keklerin de bulunduğu seçeneklerin sunulduğu durumlarda insanların tercih derecesi değişiyordu. Denekler dört parça bilginin sorulduğu soruları doğru yanıtlayabiliyorken, beş parçalı bilgi sorulduğu zaman şaşırıyordu.
Halford'un deneyinin özelliği grafiklerin sunuluş tarzıydı. Grafiklerin tasarımına bağlı olarak denekler verileri birleştirmekte zorlanıyordu. İnsanın bilişsel yeteneğinin sınırlarını çizmek bazı durumlarda yaşam kurtarabilir.
Halford bu deneyden elde ettikleri bulguların stresli çalışma koşullarına düzen getirilmesine yardımcı olacağını umut ediyor: "Modern dünyada pek çok işin çok karmaşık bir yapısı var. Ve kimse bu karmaşık yapıyla nasıl baş edeceğini bilmiyor."
Biz insanların dahil olduğu Hominid beyni son 6 milyon yılda niçin üç misli büyüdü?
Yanıt: Seattle'daki Washington Üniversitesi'nden sinir bilimci William Calvin, beynin büyümesinin kaya fırlatmakla ilgili olduğunu iddia ediyor. Hedefi vurmak için beyin, kas hareketleri, görsel veriler ve taşın ağırlığı gibi değişkenler arasında eşgüdüm kurmak zorundadır.
Calvin'e göre taşın hedefi bulması ancak büyük beyin sayesinde gerçekleşir. Söz konusu sinir devresi bir kez oluşunca, insan diğer karmaşık işlerin de altından kalkabilir. Sözgelimi sosyal ilişki kurmak ve sürdürmek, gelecek planları yapmak ve lisan geliştirmek gibi..
Peki, beyin 30.000 yıl önce niçin küçülmeye başladı?
Yanıt: Santa Fe Community College'dan paleoantropolog Anne Weaver, daha küçük beyinlerin ilk Homo Sapienlerin taşıdığı iri beyinlerden daha iyi çalıştığına inanıyor. Modern ve eski kafataslarını birbiriyle karşılaştıran Weaver, serebellum danilen beyin parçasının Ğ beynin telefon santralı gibi çalışan kısmı- beynin tümü küçülürken büyüdüğünü keşfetti.
Büyük serebellum (beyincik) insanların bilgiyi daha iyi işlemden geçirmesini ve kategorize etmesini sağlar. "Nüfus yoğunluğu belirli bir düzeye ulaştığı zaman insanlar çok fazla miktarda sosyal bilgiyle baş etmek zorunda kalır" diye konuşan Weaver, "Kimin kim olduğunu unutmayacaksınız, hangi bölgenin kime ait olduğunu bileceksiniz ve hangi sosyal sorumlulukları taşıdığınızın bilincinde olacaksınız" diyor.
Beyinler yeniden büyüyebilir mi?
Yanıt: Fare embriyoları üzerinde yapılan araştırmalara göre büyüyebilir. MIT'den sinir biyoloğu Elly Nedivi beyinde ilginç bir proteinin varlığını ortaya çıkarttı. Bu protein, kullanılmayan beyin hücrelerinin kendisini öldürmesini durdurur; böylece beyinlerin ölü devrelerle dolup taşması engellenmiş olur.
Deneyde, CPG15 proteini verilen fare embriyoları, kullanılmayan hücrelerini öldürmedikleri için beyinleri normal boyutlarına göre yüzde 20 daha fazla gelişti. Nedivi, bu proteinin insan beynine bağlantı kurması ve ölümden kurtulması için daha fazla zaman tanıdığına inanıyor. Gelecekte CPG15 proteinin, çarpma ve Alzheimer gibi hastalıklarda oluşan belin hasarlarının tedavisinde kullanılabileceği düşünülüyor.
DERLEYEN....DRPİST