Zeka

ok nemli bir sosyal yeterlilik, kişilerin duygularını ne kadar iyi ya da kt ifade edebildikleridir. Paul Ekman, hangi duyguların ne zaman uygun bir şekilde gsterilebileceği konusundaki toplumsal mutabakatı ifade etmek iin sergileme kuralları terimini kullanıyor. Kltrler bu konuda ok byk farklılık gsterir. rneğin, Ekman ve meslektaşları, Japonya'da ğrencilerin ergenlik ağındaki Avusturyalı yerlilerin snnet trenlerini gsteren korkun bir filmi izlerken takındıkları yz ifadelerine bakmışlardır. Başlarında otoriteyi temsil eden birisi varken, filmi seyreden Japon ğrencilerin yzlerinde sadece tepki kırıntıları grlmştr. Yalnız olduklarını dşndklerinde ise (gizli kamerayla ekim yapılmakta olduğu halde) yzleri acılı bir sıkıntının,...Devamını Oku »

Kk kardeşleri olan beş yaşındaki ocuklarda sık sık grldğ gibi, Len de oynamakta oldukları lego paralarını dağıtan iki buuk yaşındaki kardeşi Jay'e karşı tm sabrını yitirmiştir. Bir fke nbetine kapılarak, Jay'i ısırır. Gzyaşlarına boğulan Jay'in acılı haykırışını duyan anneleri ieri dalarak Len'i azarlar ve aralarını bozan nesneleri, yani lego paralarını, ortadan kaldırmasını emreder. Kendisine korkun bir adaletsizlik olarak grnen bu olay zerine, Len hıkırıklara boğulur. Halen sinirli olan anne de onu rahatlatmayı reddeder. Ancak Len teselliyi hi beklenmeyen bir kaynaktan sağlar: Jay, ilk incinen taraf olmasına rağmen, ağabeyinin gzyaşlarından o kadar etkilenir ki, Len'i yatıştırmak iin seferber olur. Aralarındaki etkileşim şuna benzer ...Devamını Oku »

anların kimin iin aldığını hi merak etme; anlar senin iin alıyor, İngiliz edebiyatının en nl satırlarından biridir. John Donne'un bu dşncesi, empati ve ilgilenme arasındaki bağın pf noktasına işaret etmektedir: Diğerinin acısı, benim de aımdır. Diğerinin hislerini paylaşmak, ilgi gstermektir. Bu anlamda empatinin karşıtı da antipatidir. Ahlaki ikilemler olası kurbanlar ierdiğinden, ahlaki kararlar verirken sık sık empatik bir tavır alınır: Bir arkadaşınızın incinmesini nlemek iin yalan sylemeli misiniz? Hasta bir arkadaşınızı ziyaret etme szn m tutmalısınız yoksa onun yerine son dakikada gelen bir yemekli eğlence teklifini mi kabul etmelisiniz? Aksi takdirde lecek olan birisi iin suni solunum sistemi ne zamana kadar alıştırılırlarıdır...Devamını Oku »

Stern'e gre, ahengin defalarca sağlanması sonucunda bebek, diğer insanlarda onun hislerini paylaşma yeteneği ve isteği bulunduğu sezisini geliştirmeye başlar. Bu sezi, diğerlerinden ayrı olduğunun farkına vardığı, aşağı yukarı sekiz aylık olduğu dnemde ortaya ıkar ve yaşamı boyunca yakın ilişkiler iinde şekillenmeye devam eder. Aileler ocukla ahenk iinde değilse, ocuk derinden sarsılır. Bir deneyde Stern anneleri ahenkli bir şekilde eşlik etmek yerine, bebeklerine bilerek fazla ya da az tepki vermeye ynlendirmiştir; bebekler buna anında znt ve sıkıntıyla karşılık vermişlerdir. Anne ve ocuk arasındaki ahenksizlik uzun srdğnde, bunun ocuk zerinde duygusal aıdan byk bir maliyeti olur. Anne, ocuğun eşitli duygularına -neşe, gzyaşı, kucak ihtiyacı gibi e...Devamını Oku »

Henz dokuz aylık olan Hope, başka bir bebeğin dştğn! grdğ anda gzleri doluyor ve sanki canı acıyan kendisiymiş,gibi annesinin kucağına tırmanıp rahatlatılmak istiyordu. On beş aylık Michael ise, kendi ayısını ağlamakta olan arkadaşı Paul'e veriyor;! ancak Paul'n ağlamaya devam ettiğini grnce onu sakinleştireni battaniyesini bulup veriyordu. Bu kk aplı sempati ve ilgi gsterenlerin ikisi de, bu tr empati olaylarını kaydetmek zere eğitilmiş anneler tarafından gzlemlenmiştir.4 İnceleme sonulan, empatinin kknn bebeklik dnemine kadar uzanabildiğini gsteriyordu. Neredeyse doğdukları gnden itibaren, bebekler bir diğeri-) nin ağladığını duymaktan rahatsız olur; bazıları, bunu empatinin en erken rneği sayar. Gelişim psikologları, bebeklerin hen...Devamını Oku »