Yazar: admin 2012-04-05Kategori: Özgüven2693 kere okundu Yorum yap
Dünyaya geldiğimiz andan başlayarak yaklaşık altı aylık oluncaya kadar iki tür davranış biliyor ve bunları kullanıyorduk. Pasif, bağımlı davranış ile agresif, istekte bulunan davranış. Biraz daha büyüyünce ilk öğrendiğiniz ve kullandığınız sözcüklerden biri 'Hayır'dır. Bu, "Ben artık mantığımı kullanmaya, kararlarımı kendim vermeye başlayabilirim" demenin bir şeklidir. İlk itirazlar kendine özgü bir birey olarak bağımsızlık yolunda atılan bir adımdır.
Yeni yeni yürümeye başlayan çocuklarda bazen pasif bazen agresif olmak, duygularını açıkça ifade etmek, kendini suçlu hissetmeksizin ya da herhangi bir kötü niyeti olmaksızın "Hayır" demek son derece doğal ve kendiliğinden oluşan davranışlardır. Küçükken "Hayır" dediğiniz için azar işitmiş miydiniz? Bunun kibar bir davranış olmadığını başkalarının duygularını incitebileceğini. . . sevilmeyen bir çocuk olacağınızı söylemişler miydi? Bugün "Hayır" sözcüğünü kullanmakta zorluk çekmenizin bunlarla bir ilgisi olabilir mi?
Gelişmemizin ilk dönemlerinde, insanlar ve olaylar tarafından şartlandırılmış, anne-babamızı ya da sosyal gelişmemizden sorumlu diğer yetişkinleri hoşnut etmeye alıştırılmışızdır. Neyin iyi neyin kötü olduğu, neleri yapıp neleri yapmamamız gerektiği söylenmiştir. Yetişkinleri hoşnut etmek veya onlara boyun eğmek çoğunlukla çocuğun yararınadır. İyi davranışlar bir tebessümle karşılanır ve ödüllendirilir. Bazen kötü davranışlar da ödül getirir. Çocuk "Eğer başka türlü dikkat çekemiyorsam bağırırım, ağlarım, eşyaları sağa sola atarım; herhangi bir ilgi biçimi, hatta azarlanmak bile bir kenarda unutulmaktan iyidir" diye düşünebilir.
Pasif/agresif tutumların nasıl yerleştiğini, amaçlarımıza ulaşmak için kullandığımız yöntemlere yetişkinliğimizde de başvurduğumuzu, huzuru korumak veya başkalarının isteklerini karşılamak uğruna nasıl kendi iyiliğimizi hiçe saydığımızı görebiliyorsunuz sanırım.
Pasif ve agresif davranışlar kendiliğinden yerleşir ve çoğunlukla kolaycı (etkili olmamakla birlikte) davranışlardır; oysa güvenli tutum bir kavrama süreci gerektirir. Güvenli olmayı öğrenmek gerekir. Çünkü öyle doğmayız. Ruh halimize, içinde bulunduğumuz duruma, kişilere bağlı olarak genellikle pasiften agresife uzanan bir davranış spektrumu içinde tepki gösteririz; hem kendimizin hem de karşı tarafın ihtiyaçlarını, duygu ve düşüncelerini dikkate alan güvenli davranış seçeneğinin de olduğunu aklımıza getirmeyiz.
Şartlanma, yetişkinlik dönemindeki davranışlarınız ve tepkileriniz üzerinde çok önemli bir rol oynarken toplumun rol beklentileri de devreye girer. Öfkelenmenin bir hanımefendiye yakışmadığı, toplum içinde ağlamanın bir zayıflık göstergesi olduğu, erkeklerin hırslı olması ve bunu gösterme-, si gerektiği, fiziksel güç gerektiren sporlardan hoşlanmalarının şart olduğu zihnimize kazınmış olabilir. Bu çözülmesi zor şartlanmalar kendimize ve başkalarına bakışımızı etkilemekle birlikte, kişiliğimizi sonsuza kadar değişmez kılamaz. Sürekli olarak gelişmekte ve değişmektesiniz. Öğrenilenlerden vazgeçilebilir, alternatif davranış biçimleri için alıştırma ve uygulamalar yapılarak bunlar ikinci tabiatımız haline getirilebilir.
Uygun Davranışın Seçilmesi
Güvenli davranış eğitiminin değişik yönlerini incelemeye geçmeden önce şunu vurgulamak gerekir ki, pasif ve agresif davranışlar kesinlikle kötü davranışlar değildir. Bu tür davranışların da uygun düştüğü durumlar olabilir. Sosyal adaletsizliklerde haklı olan tarafı savunmak bir örnek olabilir. Güvenli davranış her zaman en uygun hareket tarzı olmayabilir. Sizin benimsediğiniz davranış tarzının ne derece etkin olduğunu kontrol etmek için aşağıdaki çalışmayı yapın.
Çalışma
Aşağıdaki durumlardan her birinde nasıl tepki göstereceğinizi -doğru davranışın ne olması gerektiğini değil- işaretleyerek daha sonra vereceğimiz yorumlar ile karşılaştırın.
1. Fırsat eşitliği ilkesine çok önem verilen bir kuruluşta çalışıyorsunuz. Elemanlarınızdan birini ırkçı düşünceleri nedeniyle daha önce uyarmıştınız. Siz bu elemanın bir iş arkadaşına ırkçı içerikli bir şaka yaptığını duyuyorsunuz. Ne dersiniz?
(a) "Bu tür şakaların yakışıksız olduğunu daha önce belirtmiştim. Ayrıca iş yerinde cinsiyet veya ırk ayrımını öven bir tutum da şirket politikamıza göre yasaktır. Bu konuda bir sorununuz varsa lütfen konuşalım. "
(b) "Biliyorum, ırk ayrımı konusundaki şakalar size eğlenceli geliyor. Bana kalsa. . . ama kuralları biliyorsunuz. Patron duysa beni işten atar. "
(c) "Irkçı görüşlerin dile getirilmesi ile ilgili olarak sizinle daha önce görüşülmüştü. Bu size son uyarım. Bir daha şirket kurallarını ihlal ederseniz iş akdiniz feshedilir."
2. Elemanlarınızdan birinin yakışıksız hareketleri nedeniyle şikayetler alıyorsunuz. Kendisini ofisinize çağırarak bu konu hakkında görüşmek istiyorsunuz. Siz daha konuşmaya başlamadan elemanınız göz yaşlan içinde şunları söylüyor: "Ne diyeceğinizi biliyorum. Evet, son günlerde bazı müşterilere karşı sinirli, hatta kaba davrandım ama kocam için çok endişeleniyorum. Bir kan hastalığı var ve şu anda tahlilleri yapılıyor. "
(a) "Anlıyorum ama firmamız, sizin bu davranışlarınız yüzünden zarar görüyor. Sorunlarınızı evde bırakmayı ve burada kendinizi tam olarak işinize vermeyi öğrenmeniz gerekir. "
(b) "Çok üzüldüm, kocanızın hasta olduğunu bilmiyordum. Bizim yapabileceğimiz bir şey var mı? İş yeri hekimimiz ile konuşmanızda yarar olabilir. "
(c) "Bu durumun bir açıklaması olduğunu biliyordum. Evde sorunlarınız olduğuna üzüldüm. Ancak çalışanların belirli standartlara uymasını bekleriz, sizin hakkınızda da üzerinde durmamız gereken şikayetler var."
3. Elemanlarınızdan biri ufak bir hata yapıyor. Hatayı siz fark etmiyorsunuz ancak patronunuz görüyor ve fırtına gibi odanıza girip "Bu rakamlar yanlış. Çok dikkatsizsiniz-siz kendinize şef mi diyorsunuz?" diye size çıkışıyor.
(a) "Haklısınız, gerçekten üzgünüm. . . kontrol etmem gerekirdi. Bir daha olmayacak. Şimdi hemen düzelttireceğim."
(b) "Galiba bu sabah yatağın ters tarafından kalktınız. Bu söyledikleriniz benim için bir şey ifade etmiyor; belli ki bugün kendinizde değilsiniz. "
(c) "Bu siparişte böyle bir hata yaptığımıza üzüldüm. Ancak dikkatsiz olduğumu söyleyemezsiniz, şef olmamla ilgili söylediklerinizi de kabul etmiyorum. Ben ve grubum yüksek standartlarla çalışırız. Bazen hata olabilir. "
Yorumlar
1. (a) yanıtında güvenli bir davranış söz konusudur, ancak bu eleman kuralları bilmekte olup daha önce de uyarı almıştır. Daha agresif bir tutum daha etkili olabilirdi.
(b) yanıtı ise sadece pasif bir davranış örneği değil, yöneticilik yeteneklerinin zayıflığını da gösteren bir tutumdur. Şirket politikasının savunulması gerekirken bunu ihlal edenlerle iş birliği yapılmaktadır.
(c) yanıtında sözünü sakınmayan agresif bir tutum görülmekte olup yeterince etkilidir. Kuralları ihlal eden kişiye hiç bir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde katlanması gereken sonuçlan göstermektedir.
2. (a) seçeneği yalnızca agresif olmakla kalmayıp duyarsız ve duruma uygun olmayan bir yanıttır.
(b) seçeneği ise pasif olmakla birlikte buradaki özel duruma en uygun ve en etkili davranış tarzıdır.
(c) ise güvenli bir davranıştır, ama acaba buradaki duruma uygun mudur? Pasif davranış tarzına daha yakın bir yanıt tercih edilir.
3. (a) yanıtı fazlasıyla pasiftir. Siz ya da grubunuz bu şekilde bir sözlü saldırıya uğradığında bu kadar geri çekilmek gelecekte istismar edilmeye davetiye çıkarmaktır.
(b) yanıtı eğer patronunuzu iyi tanıyorsanız ve ona ruhsal durumu ile ilgili şakalar yapabiliyorsanız uygun olabilir. Ancak bu tür davranış kaba ve agresif te bulunabilir ve sizi-yalnızca işinizin değil-sözlü saldırıya uğramış olduğunuz gerçeğini göz ardı eder. .
(c) ise patronun davranışına karşı hem güvenli hem de uygun bir tepkidir. Gerçek bir hata kabul edilmekte ve özür dilenmektedir, ancak patrona sizi veya grubunuzu haksız yere eleştirme fırsatı da
DERLEYEN...EDİTÖR
İletişim:[email protected]